Tabaksaccessoires: recreatief kanaal blijft lichtpuntje

Kingsize-segment is groeiend dankzij verhoogde acceptatie CBD en cannabis wereldwijd

De markt van tabaksaccessoires is voor een groot deel afhankelijk van de ontwikkelingen binnen de FCT-markt (Fine Cut Tobacco, Roll Your Own en Make Your Own samen). In 2023 kende deze een daling van 8,26% ten opzichte van 2022. Deze cijfers zijn gebaseerd op informatie verstrekt door de FOD Financiën. Volgens de groothandelscijfers kende de FCT-markt in 2023 zelfs een daling van 16,5% ten opzichte van 2022. De jaren daarvoor lieten eveneens een negatieve trend zien, en volgens de marktspelers zal deze trend zich voortzetten. Tien jaar geleden werd in België nog makkelijk 10.000 ton vermarkt!

Hoe minder tabak er wordt gerold en geschoten, hoe minder accessoires men uiteraard koopt. Het volume aan papier, hulzen en tips neemt dus naar verwachting af in lijn met de categorie-ontwikkeling van hulstabak en roltabak in België.

Marktverdeling

In het marktsegment van tabaksaccessoires zijn er twee grote spelers: Rizla en Mascotte. Andere merken zijn Smoking, TOP en OCB.

Rizla (Imperial Brands) heeft een marktoverwicht in korte vloeitjes en Mascotte is zeer actief in lange vloeitjes, combipacks en filters (recreatieve segment). Wat hulzen betreft, waren er een paar jaar geleden meerdere fabrikanten actief, maar door de plain packaging-wetgeving is dit aanzienlijk verminderd. Club van Imperial Brands is ook hier het grootste merk. Wat de filtertips betreft, spant Mascotte de kroon, gevolgd door Smoking en Rizla.

De traditionele producten zoals hulzen (-8% in 2023 t.o.v. 2022) en vloeitjes (-3%) hebben het steeds moeilijker, omdat deze de trend van de dalende MYO- en RYO-markt volgen. Beide tabakssegmenten zijn samen goed voor een marktaandeel van ongeveer 28% binnen de totale tabaksmarkt in ons land. Echter, de marktdaling zet zich min of meer gelijkmatig voort in beide categorieën: RYO -15,2% en MYO -17,2%. 

Groeikansen

Kingsize papier, rolls, tips en active filters zijn echter wel groeikanalen. Vooral het kingsize-segment is groeiend en daar liggen opportuniteiten. Het CBD-kanaal helpt hier zeker een handje. Meer en meer consumenten vinden de weg naar cannabisgerelateerde producten, zoals CBD. En die evolutie is wereldwijd merkbaar, de acceptatie van cannabis neemt toe.

We zien dus een geleidelijke toename van het lange vloeipapier als gevolg van het toegenomen ‘recreatief roken’, en die trend had zich in 2021 al ingezet. Bij Mascotte blijven de Combipacks en Slim Size papers het zeer goed doen, net als de Combi Rolls. Ook de vraag naar Active Filters, een vrij nieuw deelsegment, stijgt enorm dankzij de groei van het cannabisverhaal. De Original Combi en Brown Combi van de Nederlandse speler zijn inmiddels de nummer 1 in volume in het lange vloeisegment.

De recreatieve categorie stijgt dus, en dat biedt nog steeds veel perspectieven voor u als winkelier. Ook bij Vinche & Koopmans valt op dat de merken Powermatic en Ciggi, binnen de MYO-groep, vaste waarden blijven.

Verschuivingen

De verwachting is echter wel dat de totale RYO-markt verder zal dalen als gevolg van de accijnsverhogingen en in tweede instantie door een overstap naar e-sigaretten, zowel in de 'domestic' als in de 'travel retail' markt (grensverkoop). De markt voor vloeipapier zal dezelfde trend volgen, met uitzondering van het recreatieve kanaal, zoals hierboven besproken.

De accijnzen zijn aan het begin van 2024 opnieuw sterk gestegen. De accijnsstijging op de gemiddelde prijs van een pakje roltabak bedraagt 32,5% in 2024. Om deze stijging te compenseren is er een prijsstijging nodig van meer dan 4,2 euro per pakje van 50 gram. Dit is ongeveer evenveel als de som van de aanzienlijke prijsverhogingen van de afgelopen drie jaar. De prijsverhoging heeft bovendien geleid tot een kleiner prijsverschil met Frankrijk en Nederland, maar tot een groter prijsverschil met Luxemburg en Duitsland. Bijgevolg kunnen we verwachten dat de grensoverschrijdende handel van Frankrijk en Nederland naar België zal afnemen en die van België naar Luxemburg en Duitsland zal toenemen. Het zal de consument dus nog verder over de grens duwen en ook de illegale handel verder doen stijgen.

Omdat sterke accijnsverhogingen in de afgelopen jaren hebben geleid tot aanzienlijke volumedalingen, zullen deze ongekende verhogingen een aanzienlijke negatieve impact hebben op het volume, met name in de grensgebieden.

We merken ook een verschuiving op in de verkoop van MYO-hulstabak naar het Groothertogdom Luxemburg, met als gevolg dat de verkoop van hulzen ook in België afneemt. Er wordt sowieso minder tabak gekocht, dus vanzelfsprekend worden er ook minder rookaccessoires aangeschaft.

Verwachtingen voor 2024

Tabaksaccessoires zullen op Europees niveau de algemene productveiligheidsregelgeving (GPSR, General Product Safety Regulation) moeten volgen. Deze verandering vereist dat er uitgebreidere informatie beschikbaar wordt gesteld op de verpakkingen van deze producten. De inwerkingtreding van deze nieuwe regelgeving is vastgesteld op 13 december 2024. Daarnaast verwachten we ook de omzetting van de SUP-richtlijn (Single Use Plastic) in België, die een kost zal opleggen per gebruikte filter (niet alleen voor stand-alone filters maar ook voor filtersigaretten).

Op nationaal niveau worden er dit jaar geen specifieke wetswijzigingen verwacht die invloed hebben op RYO- en MYO-accessoires.

Cannabis in Duitsland
Sinds 1 april 2024 is het voor volwassenen in Duitsland legaal om cannabis te bezitten en te consumeren. Duitsland wordt voortaan beschouwd als het meest tolerante land voor cannabis in heel Europa. Wie ouder is dan 18 jaar, mag 25 gram cannabis bij zich hebben voor persoonlijk gebruik. Thuis is de maximumhoeveelheid vastgesteld op 50 gram en drie planten. Ter vergelijking: in Nederland geldt een gedoogbeleid voor maximaal 5 gram cannabis of vijf hennepplanten. In ons land is cannabis verboden, maar het bezit van maximaal 3 gram cannabis en één plant wordt meestal niet vervolgd.
De Duitse regering voerde wel een aantal belemmeringen in. Cannabis blijft verboden voor minderjarigen en er geldt een verbod in de buurt van kinderen en jongeren, scholen, kinderdagverblijven, speel- en sportvelden en in voetgangerszones overdag. Bovendien kunnen deelstaten nog eigen voorwaarden opleggen. Ook de verkoop of het doorgeven van de drugs blijft een misdrijf en kan uitmonden in een boete of een gevangenisstraf als er minderjarigen in het spel zijn. 
Aangezien Duitsland zeer bepalend is voor EU-beleid, zou dit de legalisering in meerdere Europese landen kunnen versnellen.