Markantste veranderingen in tabaksland
Wat beweegt er binnen het tabaksschap
en welke aanpassingen mag u verwachten?
De tabaksindustrie zit in stormachtig weer. Langs de ene kant heb je een markt die alsmaar meer dalende cijfers vertoont, langs de andere een overheid die alsmaar meer strengere regels oplegt. Die zorgen ervoor dat meer en meer rokers afhaken, uitwijken of hun heil zoeken in alternatieven zoals e-sigaretten of – worstcasescenario – het illegale circuit opzoeken. Wat is er het voorbije jaar veranderd? En welke evoluties staan nog voor de deur? Een samenvatting ...
Sigaretten
Accijnsverhogingen
Door de ene na de andere accijnsverhoging wordt een pakje sigaretten meer en meer een luxeproduct. De verwachting is dat de legale sigarettenmarkt in België de komende jaren sterker zal dalen dan voorheen. De accijnzen beïnvloeden de basis nog meer dan in voorgaande jaren en die zullen zeker ook in 2023 opnieuw toenemen. Door elke prijsverhoging bestaat de kans dat de consument zijn keuze zal heroverwegen.
De toename van prijsverschillen met andere EU-lidstaten kan er ook voor zorgen dat er, vanwege dat prijsvoordeel, meer tabak wordt aangekocht in een ander land. Zo vinden meer Belgische consumenten opnieuw de weg naar het Groothertogdom Luxemburg.
Anderzijds hebben sommige buurlanden eveneens een hoge tabaksaccijnsstrategie. Het verschil tussen de Belgische markt en markten zoals Frankrijk en Nederland zou dus groot genoeg moeten blijven om consumenten aan de Belgische grenzen te blijven aantrekken. Anderzijds zien we toch ook een verschuiving van die Franse en Nederlandse consument naar Luxemburg.
De legale markten zullen blijven krimpen, als gevolg van een algemene daling maar ook door nieuwe alternatieven zoals de e-sigaret en/of orale nicotinepouches. Dit laatste product mag echter vanaf 1 oktober dit jaar niet langer verkocht worden.
Lage prijssegment groeit
De fabrikanten verwachten enerzijds dat de consumenten zullen blijven zoeken naar de beste prijs en dat grote verpakkingen zullen blijven groeien, niet alleen door de vaak lagere prijs per stuk omgerekend t.o.v. kleine verpakkingen maar ook vanwege het gemak voor de volwassen roker. Maar ze verwachten ook dat het belang van Value For Money-merken (zoals bv. Winston, Pall Mall, Chesterfield, Next, JPS, News en Fortuna) zal stijgen.
Weinig beweging
Over het algemeen beweegt er weinig. Er zijn quasi geen innovaties of lanceringen meer. Dit komt natuurlijk omdat de regelgeving alsmaar strenger geworden is waardoor de mogelijkheden tot innovatie sowieso beperkt zijn. Na de introductie van de neutrale pakjes ziet het sigarettenschap er bovendien allesbehalve fleurig uit.
Tabak (MYO en RYO)
De FCT-markt (ofte Fine Cut Tobacco) kende in 2022 een daling van 25,3% t.o.v. 2021. De jaren daarvoor waren eveneens telkens negatief en deze trend zal zich voortzetten. Tien jaar geleden werd in België nog makkelijk 10.000 ton vermarkt!
Groot scoort ook hier
Ook in dit kanaal zijn de evoluties eerder beperkt. Ook hier zien we dat de grote blikken en grote emmers een betere tractie hebben dan de kleinere verpakkingen.
MYO vs RYO
MYO (Make Your Own) is voor de meeste spelers nog steeds de grootste groep binnen de markt (65 tot 70%, bij sommigen tot zelfs 80% marktaandeel). Het is wel deze groep die in 2022 de grootste daling kende door een dalende verkoop aan de Franse grens. Wat RYO (Roll Your Own) betreft, is de verkoop bij sommige spelers stabiel gebleven, bij anderen licht gedaald.
Dalende grensmarkt
De grensmarkt is goed voor bijna de helft van de verkoop van FCT in ons land, maar neemt jaar na jaar af. Daardoor stijgt het aandeel van de binnenlandse markt wel. Maar de totale pot wordt sowieso kleiner.
Zowel in de binnenlandse markt als aan de grenzen viel er in 2022 opnieuw een daling te noteren. De belangrijkste reden voor de daling zijn de enorme accijnsstijgingen. Er is vooral een groot prijsverschil met Luxemburg. Een groot deel van de Franse en Engelse markt (door devaluatie pond n.a.v. Brexit zijn de verkopen van Britse merken zoals Cutters Choice, Golden Viriginia, Gold Leaf en Turner sterk verminderd) heeft zich volledig naar dat land verplaatst.
Daar komen dan nog eens de Belgen bij die omwille van de economisch zware tijden eveneens de Luxemburgse grens oversteken.
Nederland is uitzondering
De enige grensstreek die het in 2022 goed deed, was die met Nederland. Hoewel FCT nog wel goedkoper is in België, is het accijns- en dus ook prijsverschil met Nederland in de periode 2021-2022 wel verkleind.
Sigaren en cigarillo’s
dalende markt
Deze tabakscategorie zit de laatste jaren in een neerwaartse spiraal. De inverbruikstelling van de fiscale zegels tikte eind 2022 af op 227.372.369 stuks, dat is een daling van 3,2% i.v.m. 2021. De daling is de laatste vier jaar wel minder fors, zeker i.v.m. de periode 2015-2018.
De cijfers in de tabel behelzen alle vormen van sigaren, dus niet alleen cigarillo's. Maar vermits cigarillo's circa 95% marktaandeel hebben binnen de totale sigarenmarkt in België, kunnen we deze dalende cijfers zeker en vast gebruiken om de evolutie binnen het cigarilloschap te schetsen.
Binnen het cigarilloschap blijven de grote merken het wel goed doen (premium shortfillers), net als de 100% tabaksproducten.
Longfillers: klein maar populair segment
Qua verkoop is de vraag naar handgemaakte sigaren (longfillers) wel gestegen, vooral in het segment tussen 12 en 18 euro, maar zeker ook voor de allerduurste merken. Consumenten roken minder maar kwalitatiever.
Kwalitatieve handgemaakte sigaren vinden ook hun weg naar een alsmaar jonger publiek (-35). Er wordt veel minder gerookt, maar wie dan wel eens wil roken, koopt liever een kwaliteitssigaar. De cigarillo's verliezen dus terrein, maar de fabrikanten zien dat alsmaar meer consumenten aangetrokken worden tot kwaliteitssigaren.
E-sigaretten
gestage groei
De verkoop van e-sigaretten in ons land blijft het goed doen. Qua marktvolume zien we de voorbije paar jaar een gestage groei van een paar procent, in 2021 zelfs van 8% t.o.v. 2020. Waarheidsgetrouwe cijfers over deze markt bestaan er echter niet, vermits er nog geen accijnzen op deze categorie worden geheven. De cijfers uit de tabel werden aangeleverd door sectorfederatie Vapebel.
Overstap is gezondheidsgedreven
De overstap van de sigaret naar de e-sigaret is er dus nog steeds, en die is ook eerder gezondheidsgedreven dan prijsbewust. Binnen de categorie zijn vooral de wegwerp e-sigaretten verantwoordelijk voor de groei, en daarnaast valt op dat de trend naar kleinere toestellen, ook binnen het hervulbare segment, zich voortzet.
Potentieel
Als we kijken naar de verschillende categorieën van nicotineconsumptie in België, zien we dat sigaretten goed zijn voor 60,7% van de totale markt, terwijl vapen een marktaandeel van 10,7% heeft (rest is fine cut-tabak, goed voor circa 28,2%). Vapen heeft in ons land dus nog een enorm potentieel, want België telt nog steeds zo’n 2 miljoen sigarettenrokers.
Strengere wetgeving
Op wetgevend vlak is er de voorbije paar maand enorm veel veranderd. Op 14 december 2022 stelde minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke zijn nieuw antitabaksplan voor. Hierin stelt de minister zijn strategie voor om het tabaksgebruik in België fors terug te dringen.
de plannen
Het is sinds 2009 verboden om te roken in gebouwen die publiek toegankelijk zijn, zoals cafés en restaurants. Vanaf 1 januari 2025 moet dat rookverbod uitgebreid worden naar enkele specifieke plaatsen in de buitenlucht. Zeker naar plekken waar kinderen talrijk aanwezig zijn, maar eventueel ook aan de ingang van ziekenhuizen en scholen.
Tegen april 2023 moet geweten zijn welke beperkingen mogelijk zijn op sportterreinen en activiteiten van jeugdorganisaties, zoals jeugdbewegingen. Overleg met sportfederaties die professionele sportcompetities organiseren in stadions is nodig om, net als de Pro League in het voetbal, het roken te verbieden.
De federale regering wil ook dat er op minder plaatsen tabaksproducten verkocht kunnen worden. Zo wil ze de verkoop achter de toog in cafés en op festivals (tijdelijke verkooppunten) vanaf 1 januari 2025 verbieden. Op die manier wil ze vermijden dat niet-rokers zich spontaan laten verleiden tot de aankoop van sigaretten en dat rokers twee keer nadenken over de aankoop.
Er is ook een akkoord om de verkoop van tabak in voedingswinkels groter dan 400 m² tegen 2028 te beëindigen. Eerder werd reeds beslist dat tabaksautomaten overal zouden worden verboden, behalve in supermarkten. Dat verbod zou 12 maanden na de publicatie in het Staatsblad, vermoedelijk ergens in 2024, in werking treden.
Ook wie er jonger uitziet dan 25 jaar, moet straks zijn identiteitskaart laten zien om nog sigaretten te kunnen kopen. Er zou weliswaar eerst een sensibiliseringsperiode komen, met pas later sancties voor verkopers die de verplichte identiteitscontrole blijven negeren.
In het tabaksplan van de minister wordt ook gewag gemaakt van een uitstalverbod voor tabaksproducten.
Tot slot is ook beslist om tabak via stijgende accijnzen opnieuw duurder te maken. En e-sigaretten zullen vanaf 2024 belast worden aan een nog niet bepaald tarief.
OVERSTAP NAAR E-SIGARET
Voor ons zusterblad Kiosk hebben wij de federatie gevraagd hierop te reageren:
"Het is jammer dat het plan te weinig aandacht besteedt aan mensen die ondanks de maatregelen niet willen stoppen met roken. Zij zouden niet worden aangemoedigd om over te schakelen van traditionele sigaretten naar betere, wetenschappelijk bewezen minder schadelijke alternatieven zoals elektronische sigaretten."
"Het verbieden van de e-wegwerpsigaretten (waarschijnlijk eind 2023, n.v.d.r.) zal enkel de alternatieven voor de mensen die stapsgewijs willen stoppen of op zoek zijn naar een gezonder alternatief verkleinen. Hierdoor vergroot de minister de stap om te stoppen met roken en zal de doelstelling om het aantal dagelijkse rokers tegen 2028 terug te brengen tot niet meer dan 10% nog moeilijker te bereiken zijn."
"Producten met een lager risico, zoals e-sigaretten, verhitte tabaksproducten en nicotinezakjes, zijn een grote opportuniteit, zowel voor de regering om de schadelijke gevolgen van het roken terug te dringen, als voor de winkels om de verkoop te verleggen naar producten met een lager risico die bijgevolg lager belast moeten zijn."
